Amerikalı ekspert: Utancvericidir ki, 2024-də azot qazı və s. hələ də bəzi ştatlarda qanuni cəza üsullarıdır

Amerikalı ekspert: Utancvericidir ki, 2024-də azot qazı və s. hələ də bəzi ştatlarda qanuni cəza üsullarıdır

Ötən həftənin cümə günü ABŞ-nin Alabama ştatında azot qazı ilə dünyada ilk dəfə ölüm cəzası üsulu tətbiq edilib.

“Birxeber.Az”un ABŞ bürosu xəbər verir ki, 1988-ci ildə sifarişli qətlə görə məhkum edilmiş 58 yaşlı Kennet Yucin Smit barəsində Alabama ştatının baş prokurorluğunun qərarı ilə azot qazı ilə ölümün hökmü çıxarılıb.

Daha öncə 2022-ci ildə öldürücü inyeksiya ilə edam edilmiş Smit həmin ölüm hökmü cəhdindən sağ çıxıb. Bununlada ştat idarəçiləri bir çok məhkumun öldürücü inyeksiya ilə edamının müxtəlif səbəblərdən uğursuz olmasını nəzərə alaraq alternativ ölüm cəzası üsullarına əl atıb və Smit azot qazı ilə ölüm hökmü geymiş ilk şəxs olub.

Qərardan sonrakı müddət ərzində azot qazı ilə ölüm hökmünün Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT), bir sıra insan haqları ekspertləri və geniş kütlə tərəfindən qınanılmasına baxmayaraq ABŞ Ali Məhkəməsi onun edamının dayandırılması ilə bağlı müraciətləri rədd edib.

Alabama rəsmiləri prosesin humanist şəkildə aparıldığını söyləsə də, edam prosesini izləyən şahidlərin ifadələrinə görə, məhkuma tənəffüs maskası vasitəsilə azot qazı verilib və Smit dəhşətli acı çəkərək təxminən 25 dəqiqə içində ölüb. Yeni edam metodunun qəddar olduğunu deyən tənqidçilər metodunun həddindən artıq işgəncə verdiyini və ağrılı olduğunu bildirir və bu dəhşətli ölüm cəzasının tətbiqinin dayandırılmasını tələb edirlər.

Mövzunu şərh edən ABŞ-nin siyasi məsələlər üzrə analitiki, “RC Communications” şirkətinin prezidenti Kelvin Dark “Birxeber.Az”a açıqlamasında bildirib ki, ABŞ dövləti modern dünyada sınaqdan keçirdiyi qəddar edam üsulu ilə insan hüquqlarını ciddi şəkildə pozur: “Bu edam üsulu sınaqdan keçirilənədək mən də daxil olmaqla, bir çox amerikalılar tərəfindən qeyri-insani metod adlandırılıb və geniş şəkildə tənqid edilsə də, nəticə olmadı. Bu üsulla edamların dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsi insan hüquqlarının pozulmasıdır. Bu orta əsrlərə aid utancverici bir vəziyyətdir ki, 2024-cü ildə güllələnmə, elektrik cərəyanı, azot qazı və asılma hələ də Amerikanın bəzi ştatlarında qanuni cəza üsullarıdır. Bundan əlavə, mən də daxil olmaqla bir çox afro-amerikalı ABŞ-də bütün edamlara qarşı çıxır, çünki məhkum edilmiş ağdərililər ilə müqayisədə qaradərili insanlar qeyri-mütənasib şəkildə ölüm cəzasına məhkum edilirlər. Bununla yanaşı qurbanın ağdərili olduğu hallar qaradərili qurbanların olduğu cinayətlərdən daha çox ölüm cəzası ilə nəticələnir”.

Siyasi ekspert deyir ki, acı reallıq ondan ibarətdir ki, ABŞ-də ölüm hökmünün tətbiqi, o cümlədən yeni, heç sınaqdan keçirilməmiş üsullarla edamlar yaxın gələcəkdə də davam edəcək: “Ölkədə cinayət nisbətləri artdıqca, amerikalıların əksəriyyəti hələ də dəhşətli zorakılıq cinayətlərinə görə ölüm cəzasını dəstəkləyir. Bu səbəbdən də Birləşmiş Ştatlar Ali Məhkəməsinin mühafizəkar çoxluğu bu təcrübəyə son qoymağa yönəlmiş artan hüquqi çətinliklərə baxmayaraq, ölüm cəzasının istifadəsini məhdudlaşdırmaq ehtimalı azdır”.