Region ölkələri arasında təmaslar intensivləşir: 3+3 formatı reallaşır - ŞƏRH

İkinci Qarabağ müharibəsi və 2023-cü ildəki birgünlük antiterror tədbirləri ilə Cənubi Qafqaz regionunda yeni reallıqlar yaranıb. Azərbaycan öz ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin edib. Bu, rəsmi Bakının qonşu dövlətlər, o cümlədən İrəvanla münasibətlərini yeni müstəviyə çıxarmaqla yanaşı, həm də beynəlxalq geosiyasi proseslərə təsir etdi. Dünya dövlətləri də bölgə ilə bağlı siyasətlərində yeni reallıqları, Azərbaycanın güc və qüdrətini nəzərə alırlar.

Başqa bir məsələ odur ki, artıq region dövlətləri arasında əlaqələrin güclənməsi üçün yeni fürsətlər var. 44 günlük döyüşlərdən Azərbaycan və Türkiyə prezidentləri İlham Əliyev və Rəcəb Tayyib Ərdoğanın təşəbbüsü ilə regional altılıq platformasının yaradılması məsələsi gündəmə gəldi. Bu, Azərbaycan, Türkiyə, Rusiya, Gürcüstan, İran və Ermənistandan ibarət platformanın yaradılmasını nəzərdə tutur. Sözügedən layihənin reallaşmasına mane olan obyektiv və subyektiv səbəblər var. Amma bu istiqamətdə işlər davam edir.

Martın 14-də Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə xarici işlər nazirləri - Ceyhun Bayramov, İlya Darçiaşvili və Hakan Fidan arasında 9-cu üçtərəfli görüş keçiriləcək. Şübhəsiz ki, görüşdə aktual regional məsələlər müzakirə olunacaq. Diplomatlar ikitərəfli münasibətlərlə yanaşı, həm də bölgədə baş verən son proseslər barədə danışacaqlar. Bu kontekstdə böyük ehtimalla masada olacaq bir neçə əsas istiqamət var.

Birincisi, Ermənistanla-Azərbaycan arasında sülh sazişi, ikincisi, “3+3” formatı, üçüncüsü, regional əməkdaşlığın gücləndirilməsi.

Bakı, Ankara və Tbilisi arasında münasibətlər, ikitərəfli əlaqələr yüksək səviyyədədir. Bu, sözügedən ölkələrin birgə səylərinin bölgə üçün mühüm rol oynaması deməkdir. Üçtərəfli görüş, yəqin ki, regionun digər üç ölkəsinin - Rusiya, İran və Ermənistanla ikitərəfli əlaqələrə də təsir edəcək. Məsələn, Tbilisi ilə Moskva arasında münasibətlərin normallaşması üçün Bakı və Ankara ciddi vasitəçilik roluna malikdirlər.

Həmçinin Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşması məsələsində Türkiyə faktoru mühüm rol oynayır. Belə ki, rəsmi Ankara dəfələrlə bəyan edib ki, İrəvanla normallaşma prosesi Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddialarından əl çəkəcəyi, təxribatları tamamilə dayandıracağı təqdirdə mümkündür.

Bundan başqa, İranla münasibətlərin tənzimlənməsində Bakı, Ankara və Tbilisinin ortaq mövqeyi mühüm əhəmiyyətə malikdir.

Böyük ehtimalla nazirlər bütün bu məsələlərlə yanaşı, həm də hər üç ölkəni maraqlandıran Zəngəzur dəhlizinin açılması barədə danışacaqlar. Diplomatların görüşdən sonra keçirəcəkləri birgə mətbuat konfransında yuxarıda qeyd etdiyimiz məsələlər barədə mühüm açıqlamalar verəcəyi gözləniləndir.

Diqqətçəkən məqamlardan biri budur ki, bu görüş ərəfəsində - martın 12-də Azərbaycan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Ramil Usubov Tbilisidə Gürcüstanın baş naziri, daxili işlər naziri və müdafiə naziri ilə görüşdü. Görüşlər zamanı mühüm regional məsələlər, o cümlədən bölgədəki təhlükəsizlik müzakirə olundu.

Müzakirələr zamanı o da məlum oldu ki, bu il Tbilisidə Azərbaycan, Türkiyə və Gürcüstan müdafiə nazirləri arasında üçtərəfli görüş keçiriləcək.

Regional təmasların intensivləşməsi diqqət çəkir. Müxtəlif səviyyələrdə qarşılıqlı təmaslar onu deməyə əsas verir ki, bölgədəki oyunçular arasında əlaqələrin güclənməsi əsas vəzifələrdən biridir. Əlbəttə, bu telefon danışıqları, səfərlər öz-özlüyündə altılıq platformasının formalaşmasına mane olan bəzi problemlərin həllinə də kömək edəcək.

Beləliklə, regionda iqtisadi, siyasi, hərbi əməkdaşlıq güclənəcək, kənar aktorların bölgəyə təsir imkanları xeyli dərəcədə azalacaq.