Güclü vulkanların planetimizdə yeni buz dövrünə səbəb olub-olmaması araşdırılıb

ABŞ-nin Nyu-York şəhərinin Kolumbiya Universitetinin amerikalı alimləri mümkün güclü vulkanın püskürməsinin Yer kürəsinin iqliminə nəticələrini qiymətləndiriblər.

"Birxeber.Az"un məlumatına görə, bu barədə araşdırma "Climate" elmi jurnalında dərc olunub.

Qeyd edilir ki, bunlar yeraltı maqmanın uzun müddət yığılması nəticəsində əmələ gələn nəhəng gücə malik vulkanlardır. Çox nadir hallarda püskürürlər, lakin hər bir belə hadisə fəlakətli nəticələrə səbəb ola bilər.

Məsələn, 75 min il əvvəl Hindistanda Toba super vulkanının partlaması atmosferə daxil olan çoxlu miqdarda kül və qazlar səbəbindən planetin kəskin soyumasına səbəb olub. Təbii hadisənin heyvanların, bitkilərin və bəşəriyyətin böyük bir hissəsinin kütləvi şəkildə yox olmasına səbəb olduğu güman edilir.

Əvvəlki araşdırmalara görə, vulkanik qışa görə temperaturun aşağı düşməsi ilə bağlı potensial təxminlər 2 °C ilə 8 °C arasında dəyişib.

Alimlər yeni araşdırmada Toba dağının püskürməsinə bənzər fəlakətin təsirlərini yenidən yaratmaq üçün kompüter simulyasiyalarından istifadə ediblər. Hesablamalar göstərib ki, hətta ən güclü partlayışla belə, Yerdəki temperatur 1,5 °C-dən çox olmayacaq.

Mütəxəssislərin fikrincə, temperatur qiymətləndirmələrindəki uyğunsuzluğu müəyyən etmək çox çətin olan dəyişkənlikdən qaynaqlanır: güclü püskürmə zamanı atmosferə daxil olacaq kükürd hissəciklərinin ölçüsü ilə.

Tədqiqatçlar fərqli hissəcik ölçülərindən istifadə edərək güclü püskürmələri simulyasiya edərək, müəyyənləşdiriblər ki, onlar qlobal temperaturu müasir dövrün ən böyük püskürmələrindən daha çox dəyişdirə bilməyəcəklər. Məsələn, 1991-ci ildə Filippində Pinatubo dağında partlayış iki il ərzində qlobal temperaturun təxminən 0,5°C aşağı düşməsinə səbəb olub.

Alimlər qeyd ediblər ki, onların nəticələri geomühəndislik layihələrinin aşağı effektivliyini göstərir, ideyası atmosferə kükürd əsaslı aerozollar səpməklə vulkanik qış şəraitini bərpa etməyə çalışmaqdır.